Kippen zijn sociale dieren

Kippen zijn sociale dieren, maar hebben wel een duidelijke hiërarchie in de groep. Zowel tussen hennen als hanen leeft er een afgesproken rangorde. Zolang de dieren genoeg afleiding hebben, blijft deze rangorde vrij stabiel. Liefst houd je kippen minstens per 3 en per haan heb je idealiter 5 kippen. Wanneer de hiërarchie wordt verstoord door bijvoorbeeld het introduceren van een nieuwe kip, kunnen de kippen soms gaan verenpikken. Dit fenomeen kan zich echter ook voordoen door te weinig eten, tekorten aan bepaalde voedingsstoffen, een te klein leefoppervlak, vogelmijt, verveling of stress. Wanneer één van de kippen begint te pikken, wordt dit heel snel gekopieerd door de andere kippen, dus moet de oorzaak zo snel mogelijk gezocht en verholpen worden.

Huisvesting van kippen

Uitloop

Kippen hebben voldoende ruimte nodig om hun natuurlijke instincten zoals scharrelen te kunnen uiten. Daarnaast moet de uitloop ook groot genoeg zijn om de bodem niet volledig uit te putten, zodat de kippen kunnen blijven scharrelen in een rijke, begroeide bodem. Reken dus best minstens 3 à 4 vierkante meter uitloop per kip. Idealiter wordt de bodem van de uitloop niet snel modderig in regenperiodes en staan er struiken, bomen en/of schuilhokken waar ze zich kunnen verschuilen tegen zon, regen, wind en roofdieren.

Let wel op voor volgende planten, deze zijn namelijk giftig voor kippen: adelaarsvaren, bilzekruid, boterbloem, heggenrank, fluitenkruid, herik, jacobskruiskruid, lelie, liguster, narcis, monnikskap, nieskruid, paardenstaart, vingerhoedskruid, vlasleeuwenbek, wolfskers, aardappelscheuten…

Hok

Een kwaliteitsvol kippenhok is goed geïsoleerd, heeft een gesloten bodem en een deur die afgesloten kan worden. Ter bescherming tegen roofdieren kan ook een automatisch systeem (bv. Chicken guard) worden overwogen, waarbij het hok op vaste uren of afhankelijk van de hoeveelheid daglicht automatisch open en dicht gaat. Het hok vult u best met zaagsel, zand of stropellets en in de winter kan hooi of stro worden toegevoegd voor meer warmte. Gebruik zeker geen kippengaas als ondergrond. Verwijder meermaals per week de uitwerpselen uit het hok. Daarnaast wordt best per 3 à 4 kippen een legnest voorzien. Dit is een apart stuk van het hok met hooi of stro waar de kippen op hun gemak hun ei kunnen leggen. Positioneer het kippenhok niet recht in de zon, kippen kunnen beter tegen koude dan tegen warmte en houden niet van tocht!

De voeding voor kippen

De basisvoeding voor een kip is een goede granenmengeling of complete pellets, waarin ook kalk (=grit, mineralen) en maagkiezel (kleine steentjes die in de maag het eten helpen verbrijzelen) te vinden zijn. Een zadenmengeling is nooit voldoende als enige voedingsbron (dit geldt voor alle vogels)! Kippen zijn natuurlijk echte alleseters en je kunt hen plezieren met allerlei soorten groenten en fruit, maar ook gekookte aardappelen, rijst, pasta, sla, droog brood gedrenkt in water, vermalen schelpdieren… zijn een goede aanvulling.

Let op! Niet alle voeding is veilig voor een kip, volgende etenswaren zijn giftig: rauwe aardappel(schil), prei, ui, pepers, paprika, rauwe look, citrusvruchten, bananenschillen, avocadoschil en -pit, rabarber, kiwischillen, beschimmelde of rotte voedingswaren.

Zorg daarnaast uiteraard steeds voor vers drinkwater!

Eileg

De meeste kippen beginnen hun eerste eitjes te leggen rond een leeftijd van 20 weken. De frequentie van het leggen stijgt in het eerste levensjaar tot een maximum en neemt na enkele jaren terug af. Een echte legkip legt in haar eerste jaren ongeveer 1 ei per dag. Deze frequentie hangt echter sterk af van het ras (een sierkip legt vaak minder), maar ook van de periode van het jaar. Wanneer de hoeveelheid licht afneemt, stopt een kip ook vaak met eieren leggen. Maak u dus niet meteen zorgen als uw kip in de donkerste periode van het jaar geen eieren meer legt. Het stoppen met leggen is echter in sommige gevallen ook een teken van ziekte of verminderde gezondheid, dus houd uw kip op deze momenten goed in de gaten voor eventuele andere ziektesymptomen.

Voor het dagelijks produceren van een ei, heeft de kip veel calcium en andere diverse voedingsstoffen nodig, dus voorzie uw kippen steeds van kwaliteitsvolle voeding. In geval van windeieren (= eieren met een dunne/doorzichtige schaal) heeft de kip een calciumtekort of tekort aan gras. Dit kunt u supplementeren met gemalen oesterschelpen of grit in de voeding.

Broedse kip

Van nature uit hebben kippen periodes waarin ze hun eieren willen uitbroeden om zich zo voort te planten. Wanneer er geen kuikens gewenst zijn, is dit echter gedrag dat zowel voor de eigenaar als de kip als vervelend wordt ervaren. Een broedse kip legt namelijk geen eieren meer en is zo verknocht aan haar nest dat ze soms zelfs niet meer gaat eten en drinken. U herkent een broedse kip dus doordat ze zich afzijdig houdt, constant op het nest zit met hangende vleugels en de eieren beschermt als u ze probeert weg te nemen.

Er zijn verschillende trucjes om de broedsheid van de kip te proberen doorbreken. Haal de kip dagelijks van het nest en sluit eventueel ook de legnesten af (let op dat de andere kippen hun eieren hierdoor echter niet buiten het hok beginnen te leggen). Daarnaast kunt u de kip ook voor korte tijd in een kale ruimte zonder nestmateriaal houden of de kip enkele uren in een frisse ruimte houden (lage temperaturen stoppen de aanmaak van het broedhormoon).

De rui

Eenmaal per jaar, meestal tussen augustus en november, wisselen kippen naar een nieuw verendek. In deze periode kunnen ze er behoorlijk zielig en kaal uitzien. Ze kunnen ook iets minder actief zijn en vaak vermindert of stopt ook de eileg. Houdt uw kippen in deze periode dus extra goed in de gaten en let op mogelijke ziektesymptomen. Soms is het nodig om extra supplementen toe te dienen.

Meest voorkomende ziektes bij kippen

Kippen zijn prooidieren en verstoppen hun zwakte zo lang mogelijk. Wanneer er symptomen te zien zijn, moet dus snel worden gehandeld. Bij kippen komen verschillende ziektes voor, al dan niet veroorzaakt door bacteriën, parasieten, schimmels, virussen…

Symptomen van ziekte

Heel wat ziektes veroorzaken bij kippen gelijkaardige ziektesymptomen: verminderde eetlust, afwijkende mest (diarree, mest met onverteerde voeding, groene, gele, zwarte of grijze kleur…), bleke of zeer donkere kam, niezen, snot, met de bek open ademen, de staart laag houden of staartwippen, ogen gesloten houden, afhangende vleugels, zich verstoppen, de veren die rechtop lijken te staan of dikzitten…

Raadpleeg bij het zien van elk van deze symptomen dus zeker uw dierenarts! Vaak is het noodzakelijk om zowel de kippen als de omgeving te behandelen.

Parasieten

Inwendige parasieten zoals wormen, flagellaten en coccidiose kunnen ernstige infecties veroorzaken, met elk hun eigen manier van behandeling. Daarnaast moet ook rekening gehouden worden met uitwendige parasieten zoals luizen en mijten. Luizen kunnen zich verstoppen tussen de veren van de kippen en veroorzaken erge jeuk. Een andere veelvoorkomende parasiet is de rode vogelmijt (=bloedluizen, maar geen echte luizen). Deze verstopt zich tussen de kieren en spleten in het kippenhok en ’s nachts komt hij uit zijn verstopplek om bloed te zuigen bij de kippen. Ook een verdikking/schilfering van de poten (‘kalkpoten’), wordt veroorzaakt door parasieten, namelijk schurftmijten.

Pododermatitis

Kippen zijn heel gevoelig aan een ontsteking van de voetzool: pododermatitis of Bumblefoot. Deze ontsteking wordt veroorzaakt door kleine wondjes die daarna geïnfecteerd raken met bacteriën. U kunt deze aandoening voorkomen door de kippen van een propere, droge en zachte ondergrond te voorzien, waar ze zich niet kunnen kwetsen. Ook bijvoorbeeld zitstokken zijn best zo glad mogelijk, rond en bevatten geen uitsteeksels die de poten kunnen verwonden. Zitstokken van verschillende diameter kunnen helpen om dit te voorkomen.

De aandoening is zeer herkenbaar door een initiële verdikking van de poot (of beide poten), met vaak een put/zweer en korst op de voetzool. Bij verdere evolutie gaat de kip manken, de poot niet meer gebruiken en zelfs wegkwijnen indien dit niet opgemerkt wordt. Bumblefoot is vaak een vervelende aandoening om te behandelen en kan permanente schade nalaten. Hoe sneller de kip dus behandeld wordt, hoe sneller de genezing en hoe minder kans op blijvende schade.

Vogelgriep

Vogelgriep of aviaire influenza is een virus dat overal ter wereld voorkomt en waaraan elke vogel gevoelig is. Dit virus heeft 4 verschillende types en sommige kunnen ook de mens besmetten. Vogels besmet met het virus vertonen sufheid, gebrekkige eetlust, zenuwsymptomen en plotse sterfte. Ook ademhalingsmoeilijkheden, tranende ogen en opgezwollen kop zijn symptomen van vogelgriep. Er is geen behandeling mogelijk en besmette dieren moeten geëuthanaseerd worden. Vogelgriep is een aangifteplichtige ziekte en vaccineren is bij wet verboden. De belangrijkste preventiemaatregel is contact met wilde vogels vermijden! Bij een uitbraak in de buurt is ophokplicht soms verplicht.

Eerste maatregelen bij zieke vogels:

• Hou de zieke dieren apart. Zo kunnen ze elkaar niet besmetten, kunt u de kip beter observeren, maar krijgt het dier ook de nodige rust.
• Geef de kip extra warmte door hen in een warme omgeving te plaatsen (25-30°C). Kippen hebben een lichaamstemperatuur van 40-41°C en bij ziekte is het moeilijk om dit te behouden. Wanneer uw dier een hoofdtrauma heeft opgelopen, mag u geen warmte toedienen!
• Stimuleer de kip om te eten en te drinken. Ze hebben een hoog metabolisme en kunnen niet goed tegen vasten. Voorzie een papje en probeer met een lepel of spuitje de kip te helpen.
• Weeg de kip regelmatig.
• Indien transport naar een dierenarts moet gebeuren, verplaats de kip dan in een stevige, afgesloten doos. Plaats een handdoek of wat stro op de bodem en probeer zo rustig mogelijk de kip te verplaatsen.